Αναπληρωτή καθηγητή Ενδοκρινολογίας, δ/ντή Κέντρου Μεταβολισμού & Διαβήτη ENHC
Η αλλαγή του τρόπου ζωής στη χώρα μας, τα τελευταία 50 χρόνια, επηρέασε σε σημαντικό βαθμό την κατάσταση της υγείας του πληθυσμού. Στις αρνητικές επιπτώσεις συγκαταλέγεται η παχυσαρκία η οποία οφείλεται σε σημαντική αύξηση του «λίπους» στο σώμα και εκδηλώνεται ως αύξηση του σωματικού βάρους.
Η εκτίμηση της παχυσαρκίας γίνεται με τον προσδιορισμό του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος υπολογίζεται από το βάρος και το ύψος και την μέτρηση της περιφέρειας της μέσης, στο ύψος του ομφαλού. Η παχυσαρκία (ΔΜΣ 30 ή περισσότερο) είναι πολύ συχνό πρόβλημα στον Eλληνικό πληθυσμό και πλησιάζει τα υψηλά ποσοστά των ΗΠΑ. Στοιχεία από πρόσφατη μελέτη μας δείχνουν ότι ένας στους τρεις ενήλικες είναι παχύσαρκος με τη συχνότητα (27%) να πλησιάζει την αντίστοιχη των ΗΠΑ (35%).
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι επίσης το γεγονός ότι είμαστε πρώτοι σε συχνότητα στην παχυσαρκία των παιδιών και εφήβων. Η αυξημένη ποσότητα λίπους στο σώμα και ειδικότερα στην κοιλιά (σπλαχνική παχυσαρκία), συνοδεύεται από σημαντικές εκτροπές του μεταβολισμού γεγονός που ευθύνεται για την εκδήλωση χρόνιων νοσημάτων τα οποία επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα και τη διάρκεια της ζωής μας. Ειδικότερα τα άτομα με παχυσαρκία έχουν:
- διπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν υψηλή χοληστερόλη και φθορά των αρτηριών (αρτηριοσκλήρυνση),
- τριπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν υπέρταση,
- τετραπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν σακχαρώδη διαβήτη,
Ο κίνδυνος νόσου ή θανάτου, κυρίως από το καρδιοαγγειακό σύστημα, πολλαπλασιάζεται όταν συνυπάρχουν στο ίδιο άτομο οι παραπάνω διαταραχές που συνιστούν το ονομαζόμενο «μεταβολικό σύνδρομο».
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης σε παχύσαρκα άτομα νεοπλασμάτων του παχέος εντέρου, του μαστού, του προστάτη, κτλ. ενώ δεν είναι αμελητέα η αρνητική επίπτωση της παχυσαρκίας στην εμφάνιση του συνδρόμου άπνοιας στον ύπνο, της στεατοηπατίτιδας (λιπώδης νόσος του ήπατος) , της οστεοαρθρίτιδας, της λιθίασης της χοληδόχου κύστης και άλλα.Βασικοί θεραπευτικοί άξονες είναι η τροποποίηση των διατροφικών συνηθειών (βελτίωση της ποιότητας της τροφής και ελάττωση των θερμίδων) και της σωματικής δραστηριότητας (αύξηση της απώλειας ενέργειας).
Καθοριστικό εμπόδιο στην εφαρμογή ενός διαιτητικού-διατροφικού προγράμματος είναι οι παρασπονδίες, συνήθως λόγω στρες, που αντιμετωπίζονται με ψυχολογική στήριξη και φαρμακευτική αγωγή, όπου απαιτείται. Σε καταστάσεις σοβαρής παχυσαρκίας (νοσογόνου) όπου συνυπάρχει πρόσθετο σοβαρό πρόβλημα υγείας (καρδιοπάθεια, αρρύθμιστος διαβήτης κτλ), υπάρχει η δυνατότητα της χειρουργικής παρέμβασης (μεταβολική χειρουργική) με ιδιαίτερα σημαντική ελάττωση του υπερβάλλοντος βάρους και βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Το πρόβλημα της παχυσαρκίας είναι σύνθετο και απαιτεί πολύπλευρη προσέγγιση, η οποία στοχεύει στην εκτίμηση των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας του ατόμου των διατροφικών συνηθειών του, των επαγγελματικών και κοινωνικών συνθηκών, των ορμονικών και μεταβολικών διαταραχών κτλ, στοιχεία που προϋποθέτουν την ενασχόληση ομάδας ειδικών.
